1. ΣΑΡΛΗΣ ΚΟΝΤΕΙΝΕΡ ΣΕΡΒΙΣΕΣ Α.Ε.

2. ΣΑΡΛΗΣ & ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΟΣ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ Ε.Π.Ε.

1. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α.Ε.

2. MEDITERRANIAN SHIPPING COMPANY S.A.

Θέμα της ΕΑ ήταν η λήψη απόφασης επί της καταγγελίας των εταιριών «ΣΑΡΛΗΣ ΚΟΝΤΕΙΝΕΡ ΣΕΡΒΙΣΕΣ ΑΕ» και «ΣΑΡΛΗΣ & ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΕΠΕ» κατά της εταιρίας «ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΕ» (ΟΛΠ) για παράβαση των άρθρων 1, 2 ν. 703/77 και 81, 82 ΣυνθΕΚ και κατά της εταιρίας «MEDITERRANEAN SHIPPING COMPANY S.A.» (MSC) για παράβαση των άρθρων 1 ν. 703/77 και 81 ΣυνθΕΚ.

Με την από 28.5.2004 καταγγελία τους οι εταιρείες ΣΑΡΛΗΣ Α.Ε. και ΣΑΡΛΗΣ & ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ εστράφησαν κατά της εταιρίας ΟΛΠ για παράβαση των άρθρων 1 και 2 ν.703/77 όπως ισχύει και 81 και 82 της ΣυνθΕΚ. Κατά την καταγγελία, η ΟΛΠ σύνηψε με την εταιρεία MSC, με την οποία τα μέρη συνεφώνησαν την κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση των πλοίων της τελευταίας στις εγκαταστάσεις της ΟΛΠ σύμφωνα με προκαθορισμένα τιμολόγια, την τήρηση συγκεκριμένων προδιαγραφών απόδοσης/παραγωγικότητας και την εξασφάλιση των δικαιωμάτων της MSC που απορρέουν από τη σύμβαση αυτή έναντι άλλων τρίτων μη συμβαλλομένων . Σύμφωνα με τους καταγγέλλοντες, η ΟΛΠ υπογράφοντας τις εν λόγω συμβάσεις και καταχράστηκε τη δεσπόζουσα θέση που κατέχει στην αγορά των υπηρεσιών που συνδέονται με τις υποδομές του λιμένα του Πειραιά αφού προέβη: α) στην επιβολή μη ευλόγων όρων συναλλαγής στους χρήστες του Σταθμού Εξυπηρέτησης Πλοίων Εμπορευματοκιβωτίων (εφεξής ΣΕΜΠΟ) από πλευράς τόσο κόστους όσο και ποιότητας, β) στην εφαρμογή άνισων όρων για ισοδύναμες παροχές μεταξύ της MSC και όλων των υπόλοιπων χρηστών και γ) στον περιορισμό της διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων από και προς τον λιμένα Πειραιώς, επιφέροντας ζημία τόσο στους λοιπούς χρήστες όσο και στους τελικούς καταναλωτές. Επιπλέον οι καταγγέλλοντες αναφέρουν συμπληρωματικό υπόμνημά τους ότι το το περιεχόμενο της σύμβασης μεταξύ της ΟΛΠ Α.Ε. και MSC, θέτει ζήτημα σωρευτικής εφαρμογής του άρθρου 1 παρ. 1 του ν. 703/77 καθώς και του άρθρου 81 Συνθ ΕΟΚ. Το γεγονός ότι η MSC είναι δεύτερη στην παγκόσμια κατάταξη των ναυτιλιακών εταιριών μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων επιβεβαιώνει τη δυνατότητα που είχε να διαπραγματευτεί ελεύθερα τους όρους της σύμβασης με την ΟΛΠ προς το δικό της συμφέρον. Βάσει των ανωτέρω η καταγγελία για παράβαση του άρθρου 1 ν. 703/77 στρέφεται πέραν της ΟΛΠ και κατά της MSC ως αντισυμβαλλόμενου μέρους στις υπό κρίση συμβάσεις.

Η παροχή λιμενικών υπηρεσιών δεν εξαιρείται του πεδίου εφαρμογής των κανόνων για την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού. Η εκμετάλλευση του λιμένα και οι λιμενικές υπηρεσίες εμπορικού χαρακτήρα που αφορούν στη διακίνηση φορτίου διέπονται από τους κοινοτικούς κανόνες περί ανταγωνισμού. Η ΟΛΠ καθορίζει τα τιμολόγια και τους εν γένει όρους των εργασιών των υπηρεσιών της και όλων των εργασιών που εκτελούνται στο λιμάνι (άρθρο 4 Α.Ν. 1559/1950). Σύμφωνα και με την στο σώμα της Απόφασης κείμενη Νομολογία η ΕΑ συμπέρανε ότι και οι εθνικές διοικητικές αρχές έχουν καθήκον να μην εφαρμόζουν την εθνική νομοθεσία που είναι αντίθετη προς το κοινοτικό δίκαιο και συγχρόνως να λαμβάνουν τα μέτρα που διευκολύνουν την ανάπτυξη της πλήρους αποτελεσματικότητας του κοινοτικού δικαίου. Η εθνική αρχή ανταγωνισμού, στο πλαίσιο έρευνας σχετικά με τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων, μπορεί συνεπώς να διαπιστώσει ότι ένα εθνικό μέτρο είναι αντίθετο προς τις συνδυασμένες διατάξεις των άρθρων 10 και 81/82 ΣυνθΕΚ και να μην το εφαρμόσει.

Η ΟΛΠ είναι επιχείρηση στην οποία έχουν ανατεθεί αποκλειστικά δικαιώματα υπό την ιδιότητά της ως λιμενικής αρχής και κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά των υπηρεσιών που συνδέονται με τις υποδομές του λιμένα του Πειραιά. Ως φορέας υπεύθυνος για τη διαχείριση του λιμένα και την ανάπτυξή του και ταυτόχρονα πάροχος λιμενικών υπηρεσιών έχει ιδιαίτερη ευθύνη έναντι των χρηστών του λιμένα. Ιδίως δε στις περιπτώσεις των νομικών μονοπωλίων όπως αυτό της ΟΛΠ επί των εν λόγω υπηρεσιών στο λιμένα του Πειραιά, ο διαχειριστής των διευκολύνσεων έχει καθήκον ίσης μεταχείρισης (εφόσον το δυναμικό της δεν επαρκεί για την πλήρη ικανοποίηση) ως προς όλους τους χρήστες με βάση την αρχή της αναλογικότητας. Αναλυτικότερα, η ΟΛΠ, εκτός του ότι διαχειρίζεται και διασφαλίζει τα συμφέροντα της ίδιας ως επιχείρησης παρόχου λιμενικών υπηρεσιών, είναι και διαχειριστική αρχή του λιμένα με την ειδική ευθύνη, την οποία συνεπάγεται μια καθολική υπηρεσία, δηλαδή να διασφαλίζει ότι οι υπηρεσίες γενικού συμφέροντος και κοινής ωφέλειας λειτουργούν βάσει αρχών και προϋποθέσεων που επιτρέπουν την εκπλήρωση του σκοπού τους προς όφελος όλων των χρηστών του λιμένα - πελατών της και των πολιτών. Όταν η δραστηριότητα στη σχετική αγορά προσκρούει σε δεσμεύσεις, λ.χ. χωρητικότητας, τα κριτήρια για τους περιορισμούς που επιβάλλονται στους χρήστες πρέπει να είναι αντικειμενικά, διαφανή, σχετικά, ανάλογα και άνευ διακρίσεων. Κατά συνέπεια, η διακριτική ευχέρεια της ΟΛΠ για σύναψη ειδικών συμβάσεων με ναυτιλιακές επιχειρήσεις εξικνείται μέχρι του σημείου, ώστε να μην δημιουργούνται στρεβλώσεις, δυσλειτουργίες και εμπόδια στη διακίνηση του εγχώριου φορτίου. Σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο του ανταγωνισμού, η ΟΛΠ, ως μια ανεξάρτητη λιμενική αρχή η οποία έχει συμφέρον να αυξήσει τα έσοδα από τον λιμένα, πρέπει να εξετάζει κατά πόσο θα ήταν δυνατός ο συμβιβασμός των συμφερόντων όλων των χρηστών με ορισμένες αλλαγές ως προς την κατανομή του χρόνου χρήσης ή σε τυχόν σχέδια ανάπτυξης του λιμένος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, για να διασφαλισθεί η άνευ διακρίσεων πρόσβαση, πρέπει να αναζητείται μια συνολική λύση σε συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ενόψει της ευθύνης της ΟΛΠ ως διαχειριστικού φορέα του λιμένος. Μεταξύ άλλων, ο προγραμματισμός χρήσης του εξοπλισμού πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες όλων των χρηστών.

Η ΕΑ κατά την εξέταση ενδεχόμενης παράβασης των άρθρων 1 ν. 703/1977 και 81 ΣυνθΕΚ από την ΟΛΠ και την MSC σκέφθηκε ως εξής.  Η ΕΑ αφού εξέτασε τα επίμαχα άρθρα της εν λόγω σύμβασης απέδειξε ότι οι δύο καθ’ων επιχειρήσεις παρέβησαν τους κανόνες των άρθρων 1 παρ. 1 Ν. 703/1977 και 81 ΣυνθΕΚ, μέσω απαγορευμένης σύμπραξης με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό τη νόθευση του ανταγωνισμού και ιδίως, μέσω της εφαρμογής άνισων όρων συναλλαγής επί ισοδυνάμων παροχών, έναντι των εμπορικώς συναλλασσομένων ώστε να περιέλθουν αυτοί σε μειονεκτική θέση στον ανταγωνισμό. Σημειώνεται ότι οι ως άνω περιορισμοί του ανταγωνισμού είναι άμεσο αποτέλεσμα της εφαρμογής της συμφωνίας (και δη των ειδικότερων προαναφερθέντων όρων αυτής) και άρα καταλογίζονται στις καθ’ων επιχειρήσεις. Στην συνέχεια η ΕΑ προέβη σε εξέταση ενδεχόμενης παράβασης των άρθρων 2 Ν. 703/1977 και 82 ΣυνθΕΚ αναφορικά με την ΟΛΠ. Η ΕΑ, αρχικά, ανέλυσε τις σχετικές αγορές. Ειδικότερα, ο ΟΛΠ, ως διαχειριστικός φορέας του λιμένα, έχει διττό ρόλο, τόσο ως φορέας υπεύθυνος για τη διαχείριση του λιμένα και την ανάπτυξή του όσο και ως πάροχος λιμενικών υπηρεσιών, και σύμφωνα με τα ανωτέρω, κατέχει εκ του νόμου μονοπώλιο στην αγορά παροχής λιμενικών υπηρεσιών στον Λιμένα Πειραιώς. Στον αντίποδα, ως προς την παροχή λιμενικών υπηρεσιών προς τις διεθνείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη μεταφορά μεταφορτούμενου φορτίου, η ΟΛΠ ως κάτοχος των μέσων / υποδομών του Πειραιά και ως πάροχος των λιμενικών υπηρεσιών, δεν κατέχει δεσπόζουσα θέση στη σχετική αγορά παροχής υπηρεσιών φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης μεταφορτούμενου εμπορευματικού φορτίου της Μεσογείου. Πλην όμως, στον λιμένα του Πειραιώς, σε αντιδιαστολή με άλλους λιμένες της Μεσογείου, διακινείται παράλληλα με το μεταφορτούμενο φορτίο και σημαντικός όγκος εγχώριου φορτίου. Για τους πελάτες (ναυτιλιακές εταιρίες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων) της ΟΛΠ που μεταφέρουν εγχώριο φορτίο και φορτίο εισαγωγής, άρα και για τις επιχειρήσεις που μεταφέρουν εγχώριο και μεταφορτούμενο φορτίο συγχρόνως, ο λιμένας του Πειραιώς δεν είναι σε επαρκή βαθμό εναλλάξιμος με κανένα άλλο λιμάνι στην ως άνω ορισθείσα γεωγραφική αγορά της Κεντρικής και Νότιας Ελλάδος. Άρα η ΟΛΠ είναι επιχείρηση, η οποία, λόγω των αποκλειστικών δικαιωμάτων που της χορηγήθηκαν υπό την ιδιότητά της ως λιμενικής αρχής, κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά παροχής των υπηρεσιών εγχώριου φορτίου που συνδέονται με τις υποδομές του λιμένα του Πειραιά και τις προαναφερθείσες λιμενικές υπηρεσίες.

Ως προς την αξιολόγηση της συμπεριφοράς της ΟΛΠ έναντι των εταιριών που δραστηριοποιούνται στις υπό κρίση σχετικές αγορές ισχύουν τα ακόλουθα. Η συμπεριφορά της ΟΛΠ Α.Ε. δεν θα πρέπει να εισάγει διακρίσεις ούτε να επιβάλλει, άμεσα ή έμμεσα, άνισους όρους για ισοδύναμες παροχές. Συντρέχει κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες η συμπεριφορά της επιχείρησης σε δεσπόζουσα θέση μπορεί να επηρεάσει τη δομή και το βαθμό ανταγωνισμού των σχετικών αγορών, ακόμα και αν θεωρηθεί ότι η ανάλογη συμπεριφορά ευνοείται από εθνική νομοθετική διάταξη. Σύμφωνα με την εισήγηση της Γ.Δ.Α. η τηρηθείσα πρακτική εκ μέρους της ΟΛΠ ελέγχεται ως εμπίπτουσα στο πεδίο των άρθρων 2 του Ν. 703/1977 και 82 ΣυνθΕΚ λόγω διακριτικής τιμολόγησης και εφαρμογής άνισων όρων επί ισοδύναμων παροχών. Μετά από σχετικώς πραγματοποιηθείσα φανερή ψηφοφορία, η κρατήσασα γνώμη των μελών της Ε.Α. συνίσταται στο ότι εν προκειμένω δεν απεδείχθη κατά τη διαδικασία που προηγήθηκε παράβαση των άρθρων 2 του Ν. 703/1977 και 82 ΣυνθΕΚ.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποφασίζει τα ακόλουθα:

1) Να διαταχθεί η εταιρεία με την επωνυμία «ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΕ» (ΟΛΠ) να παύσει αμέσως και να παραλείπει στο μέλλον τις παραβάσεις των άρθρων 81 ΣυνθΕΚ και 1 Ν.703/1977, όπως ισχύει, να λάβει όλα τα μέτρα που είναι απαραίτητα για την επίτευξη του αποτελέσματος της ισότιμης και αναλογικής μεταχείρισης καθώς και αποτελεσματικής εξυπηρέτησης όλων των χρηστών του λιμένα.

2) Να διαταχθεί η εταιρεία με την επωνυμία «MEDITERRANEAN SHIPPING COMPANY S.A.» (MSC) να παύσει αμέσως και να παραλείπει στο μέλλον τις παραβάσεις των άρθρων 81 ΣυνθΕΚ και 1 Ν. 703/1977, όπως ισχύει.

3) Η ερμηνεία των όρων 3.4 και 3.5 της σύμβασης 59/2002 πρέπει να γίνεται όπως υποδεικνύεται στο σκεπτικό της παρούσας, κατά τρόπο σύμφωνο με τις διατάξεις των άρθρων 81 ΣυνθΕΚ και 1 Ν. 703/1977.

4) Να υποχρεωθούν οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις να κοινοποιήσουν εντός εξήντα (60) ημερών από τη γνωστοποίηση της απόφασης τα ληφθησόμενα προς το σκοπό αυτό μέτρα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής τους επ’ απειλή χρηματικής ποινής πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ ημερησίως για κάθε επιχείρηση μετά την πάροδο της ως άνω προθεσμίας.

5) Τα εν λόγω μέτρα και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής τους θα υπόκεινται σε έγκριση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

6) Επιβάλλεται πρόστιμο στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις ως εξής: (α) στην εταιρεία «ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΕ» (ΟΛΠ) ποσό ύψους ενός εκατομμυρίου διακοσίων ογδόντα χιλιάδων εκατόν ενενήντα επτά ευρώ και σαράντα τριών λεπτών (1.280.197,43 ευρώ), (β) στην εταιρεία «MEDITERRANEAN SHIPPING COMPANY S.A.» (MSC) ποσό ύψους ενός εκατομμυρίου διακοσίων ογδόντα τριών χιλιάδων οκτακοσίων εβδομήντα ενός ευρώ και είκοσι επτά λεπτών (1.283.871,27 ευρώ), εν όψει της κατά τα προαναφερθέντα ηπιότερης ευθύνης της.

7) Να επαπειληθεί χρηματική ποινή για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης των ως άνω εταιρειών με την παρούσα απόφαση ως ακολούθως: (α) στην εταιρεία «ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΑΕ» (ΟΛΠ) πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ ημερησίως, και (β) στην εταιρεία «MEDITERRANEAN SHIPPING COMPANY S.A.» (MSC) πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ ημερησίως. ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 49 8) Δεν διαπιστώνεται παράβαση των άρθρων 82 ΣυνθΕΚ και 2 Ν. 703/77.