Περίληψη Απόφασης

Η Ολομέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) με την υπ’ αριθ. 750/2021 ομόφωνη απόφασή της («Απόφαση»), κατά την απλοποιημένη διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών του άρθρου 25α του Ν. 3959/2011 και σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 704/2020 απόφασή της, αποδέχθηκε τη σχετική  πρόταση Διευθέτησης Διαφοράς που υπέβαλλε ο «Σύνδεσμος Εγκαταστατών και Συντηρητών Ανελκυστήρων» («ΣΕΣΑ»).

Η Απόφαση εκδόθηκε κατά την ως άνω απλοποιημένη διαδικασία, κατόπιν σχετικής εκδήλωσης ενδιαφέροντος εκ μέρους του Συνδέσμου για την υπαγωγή του στη διαδικασία και συνακόλουθης οριστικής δήλωσης περί αποδοχής της παράβασης που διαπιστώθηκε.

Η ΕΑ επέβαλε στον ΣΕΣΑ μειωμένο πρόστιμο λόγω της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών για την τέλεση της διαπιστωθείσας, βάσει του σκεπτικού της Απόφασης, παράβασης του άρθρου 1 του Ν. 3959/2011, ήτοι, ποσού 5.703,69 ευρώ (πέντε χιλιάδες επτακόσια τρία ευρώ και 69 λεπτά).

Η ΕΑ επέβαλε επίσης μία σειρά διορθωτικών/συμπεριφορικών μέτρων στον Σύνδεσμο προκειμένου να ενημερωθούν τα μέλη του και οι καταναλωτές και να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στον κλάδο εγκατάστασης και συντήρησης ανελκυστήρων.

Διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών

Η διαδικασία διευθέτησης διαφορών αφορά στις περιπτώσεις που επιχειρήσεις ή ενώσεις επιχειρήσεων παραδέχονται, εκούσια και ανεπιφύλακτα, τη συμμετοχή τους σε οριζόντια καρτελική σύμπραξη, κατά παράβαση του άρθρου 1 του Ν. 3959/2011 ή/ και του άρθρου 101 ΣΛΕΕ, και διευκολύνουν, με τον τρόπο αυτό, τη διαδικασία διαπίστωσης της παράβασης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Στις περιπτώσεις αυτές χορηγείται μείωση του προστίμου κατά 15% υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Σκοπός της διαδικασίας διευθέτησης διαφορών είναι η απλοποίηση και επιτάχυνση της διοικητικής διαδικασίας έκδοσης αποφάσεων από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για παραβάσεις του άρθρου 1 του Ν. 3959/2011 ή/και του άρθρου 101 ΣΛΕΕ, καθώς και ο περιορισμός του αριθμού των προσφυγών που ασκούνται κατά των αποφάσεων της Επιτροπής ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.

Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα στην Επιτροπή να εξετάζει περισσότερες υποθέσεις με τους ίδιους πόρους και με λιγότερη διοικητική επιβάρυνση και να αυξάνει, έτσι, τον αποτρεπτικό χαρακτήρα της δράσης της και να ενισχύει, συγχρόνως, το ενδιαφέρον των πολιτών για την αποτελεσματική και έγκαιρη τιμωρία των παραβατών.

Ιστορικό

Η έρευνα της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού επικεντρώθηκε στη διερεύνηση της συμπεριφοράς δύο συνδέσμων επαγγελματιών ενεργών στην αγορά εγκατάστασης και συντήρησης ανελκυστήρων, αφενός του «ΣΕΣΑ», και αφετέρου του Συνδέσμου Συντηρητών και Εγκαταστατών Βορείου Ελλάδος («ΣΥΣΕΒΕ»).  Η παρούσα απόφαση αφορά μόνο στις πρακτικές του ΣΕΣΑ, ο οποίος υπέβαλε Πρόταση Διευθέτησης, ενώ εκκρεμεί η έκδοση απόφασης για τον ΣΥΣΕΒΕ, ο οποίος δεν υπήχθη στη Διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών. 

Η έρευνα της ΓΔΑ αξιολόγησε τις ακόλουθες πρακτικές εκ μέρους του ΣΕΣΑ:

• παρεμβάσεις επί της τιμολογιακής πολιτικής των μελών του ΣΕΣΑ, και
• παρεμβάσεις επί της διαφημιστικής δραστηριότητας των μελών του ΣΕΣΑ.

Σχετική Αγορά

Η σχετική προϊοντική αγορά είναι η αγορά παροχής υπηρεσιών εγκατάστασης και συντήρησης/επισκευής/εκσυγχρονισμού ανελκυστήρων, ενώ η σχετική γεωγραφική αγορά καταλαμβάνει την περιοχή της Αττικής, καθώς σε αυτή την περιοχή δραστηριοποιούνται τα μέλη του ΣΕΣΑ.

Νομική Εκτίμηση

Απόφαση Ένωσης Επιχειρήσεων (όπως προκύπτει από τα Πρακτικά της Πειθαρχικής Επιτροπής)

Ο ΣΕΣΑ συνιστά ένωση επιχειρήσεων, η οποία καταλαμβάνεται από τις διατάξεις του δικαίου του ανταγωνισμού, εν προκειμένω το άρθρο 1 Ν. 3959/2011, καθώς μέλη του είναι επιχειρήσεις (οι εγκαταστάτες-συντηρητές ανελκυστήρων), τα εμπορικά συμφέροντα των οποίων εξυπηρετεί, όπως προκύπτει από τον καταστατικό σκοπό του. 

Ο ΣΕΣΑ, όπως και κάθε επαγγελματική οργάνωση με τη μορφή συνδέσμου ή συλλόγου, εκφράζει τη συλλογική βούληση των μελών του μέσω ιδίως των οργάνων του, τα οποία προβλέπονται στο Καταστατικό του, ήτοι τη Γενική Συνέλευση, το Διοικητικό Συμβούλιο και την Πειθαρχική Επιτροπή, που συνεδριάζουν είτε σε τακτά χρονικά διαστήματα είτε εκτάκτως. Τα Πρακτικά των Συνεδριάσεων των οργάνων του ΣΕΣΑ, και ιδίως των Συνεδριάσεων της Πειθαρχικής Επιτροπής κατά τα έτη 2011-2014, αποτυπώνουν «ευθέως» τις πρακτικές του ΣΕΣΑ, οι οποίες αφορούν στην οικονομική και ανταγωνιστική συμπεριφορά των μελών του. 

Πιο συγκεκριμένα, από τα Πρακτικά των Συνεδριάσεων της Πειθαρχικής Επιτροπής προκύπτει ευθέως η βούληση του ΣΕΣΑ περιορισμού του ανταγωνισμού μεταξύ των μελών του σε επίπεδο τιμών και διαφήμισης. 

Διαδικασία ενώπιον Πειθαρχικής Επιτροπής – Αντικείμενο απόφασης, η οποία αντίκειται στο άρθρο 1 Ν. 3959/2011

Κατά τη συζήτηση των καταγγελιών ενώπιον της Πειθαρχικής Επιτροπής, όπως προκύπτει από τα Πρακτικά της περιόδου 2011-2014, οι συντηρητές που εγκαλούνται διότι προσέφεραν χαμηλότερη τιμή από την υφιστάμενη ή/και διένειμαν διαφημιστικά φυλλάδια δέχονται τις νουθεσίες και υποδείξεις των Μελών της Πειθαρχικής Επιτροπής. Σε κάποιες περιπτώσεις καλούνται να «συνετισθούν», επιπλήττονται και τους καθίσταται σαφές ότι εάν τυχόν επιμείνουν να προσφέρουν χαμηλότερη τιμή συντήρησης από την υφιστάμενη και/ή να διανέμουν διαφημιστικά φυλλάδια, τότε θα αποσταλούν από τον ίδιο τον ΣΕΣΑ σχετικές επιστολές προς το σύνολο των πελατών τους, ακόμη και αν πρόκειται για χίλιες (1.000) επιστολές, ή θα υποβληθούν σε αντιδικία με τον ΣΕΣΑ, ή θα αναρτηθεί η μερίδα τους στα γραφεία του ΣΕΣΑ με επακόλουθη συνέπεια όλα τα μέλη του ΣΕΣΑ να στραφούν εναντίον τους, ή θα διαγραφούν από τον ΣΕΣΑ, ή δέχονται άλλες αόριστες απειλές που εντάσσονται σε αυτή την πρακτική που αποσκοπεί στην αλλαγή της οικονομικής πολιτικής και τακτικής των συντηρητών που δεν ακολουθούν τις επιταγές του ΣΕΣΑ στο εν λόγω ζήτημα του ανταγωνισμού μεταξύ των συντηρητών ανελκυστήρων.

Η δράση αυτή της Πειθαρχικής Επιτροπής είναι γνωστή στα υπόλοιπα όργανα του ΣΕΣΑ και φαίνεται να τυγχάνει της πλήρους επιδοκιμασίας των λοιπών οργάνων του ΣΕΣΑ και ως τέτοια εκφράζει τη βούλησή του, όπως προκύπτει από τις σχετικές συνεδριάσεις τόσο της Γενικής Συνέλευσης όσο και του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΕΣΑ και τα αναφερόμενα στη διάρκειά τους για την Πειθαρχική Επιτροπή. 

Ο συντονισμός εκ μέρους του ΣΕΣΑ των συντηρητών στο βαθμό της μη υποβολής χαμηλότερης τιμής από την υφιστάμενη συνιστά πρακτική έμμεσου καθορισμού τιμών κατά το άρθρο 1 παρ. 1 περίπτ. α) του Ν. 3959/2011, καθώς, σύμφωνα με την ενωσιακή και εθνική νομολογία, ο όρος «τιμές» στις διατάξεις αυτές επιδέχεται ευρεία ερμηνεία και περιλαμβάνει ακόμη και απλώς «συνιστώμενες» τιμές ή «τιμές-στόχους», χωρίς να απαιτείται η απόλυτη ταύτιση όλων των τιμών. Υπενθυμίζεται ότι ο καθορισμός τιμών, είτε άμεσος είτε έμμεσος, αποτελεί «κατάφωρο» περιορισμό του ανταγωνισμού.

Ο συντονισμός εκ μέρους του ΣΕΣΑ των συντηρητών στο βαθμό της μη διανομής διαφημιστικών φυλλαδίωνσυνιστά πρακτική περιορισμού του ανταγωνισμού, καθώς η διαφήμιση συνιστά ουσιώδες στοιχείο της διαδικασίας του ανταγωνισμού. 

Ενιαία και διαρκής παράβαση

Ο ΣΕΣΑ διέπραξε μια ενιαία και διαρκή παράβαση από το έτος 2011 μέχρι το έτος 2014, καθώς οι επίμαχες πρακτικές του συνδέονται στενά μεταξύ τους, βρίσκονται σε σχέση χρονικής και λογικής αλληλουχίας και εμπίπτουν στο πλαίσιο ενός γενικότερου σκοπού νόθευσης του ανταγωνισμού. 

Πρόστιμο/ Διορθωτικά - Συμπεριφορικά μέτρα

Πέραν της επιβολής του ως άνω προστίμου ύψους 5.703,69€, η ΕΑ  επέβαλε στον Σύνδεσμο την ακόλουθη δέσμη διορθωτικών-συμπεριφορικών μέτρων προς ενημέρωση των μελών του και του καταναλωτικού κοινού και ενίσχυση του ανταγωνισμού στον κλάδο. Επιπλέον, επέβαλε συμπεριφορικά μέτρα με σκοπό την εκπαίδευση των μελών του Συνδέσμου. 

Σύμφωνα με την Απόφαση της ΕΑ ο ΣΕΣΑ οφείλει, εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού:

- να αποστείλει ηλεκτρονική επιστολή (mail) και συστημένη επιστολή ταχυδρομικά σε όλα τα μέλη του, στις οποίες θα περιλαμβάνεται κείμενο όπου θα αναφέρεται ότι το ύψος των προσφορών συντήρησης καθορίζεται ελεύθερα και αυτόνομα από κάθε συντηρητή και ότι η υποβολή προσφορών συντήρησης ανελκυστήρων σε τιμές χαμηλότερες από τις υφιστάμενες και η διανομή διαφημιστικών φυλλαδίων είναι σύμφωνες με το δίκαιο του ανταγωνισμού. Στις επιστολές αυτές θα πρέπει να υπάρχει ρητή παραπομπή  στην απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού·

- να ανακοινώσει στην επόμενη Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου και να αναρτήσει στην ιστοσελίδα του κείμενο με το ανωτέρω περιεχόμενο· 

- να δημοσιεύσει σε δυο (2) εφημερίδες πανελλήνιας εμβέλειας κείμενο με το ανωτέρω περιεχόμενο. Οι δημοσιεύσεις αυτές θα λάβουν χώρα εντός μηνός από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού και θα απέχουν μεταξύ τους δύο (2) εβδομάδες.

Με την Απόφασή της, η ΕΑ επιβάλλει στον ΣΕΣΑ την τήρηση Πρακτικών των Συνεδριάσεων των οργάνων του ΣΕΣΑ.

Τέλος, υποχρεώνει τον ΣΕΣΑ όπως διοργανώσει εκπαιδευτικά Σεμινάρια σε συνεργασία με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, σχετικά με τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και τις υποχρεώσεις και δικαιώματα των μελών του.

Τα επιβαλλόμενα συμπεριφορικά μέτρα ενισχύουν την συμμόρφωση των επαγγελματιών με το δίκαιο του ανταγωνισμού και τονίζουν των παιδευτικό ρόλο των επιβαλλόμενων από την Επιτροπή κυρώσεων – πέραν του αποτρεπτικού ρόλου των τελευταίων.